Αξιολόγηση μάθησης - Διαμορφωτική αξιολόγηση.

 

Συγγραφέας Dylan Wiliam*   

Η αξιολόγηση αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ διδασκαλίας και μάθησης. Μόνο μέσω της αξιολόγησης μπορούμε να μάθουμε τι αποκομίζουν οι μαθητές από τη διδασκαλία μας, ώστε να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε τα επόμενα βήματά μας. Ο επίτιμος καθηγητής κ. Dylan Wiliam, ο οποίος έγραψε το μπεστ-σέλερ «Inside the Black Box» επάνω σε αυτό το θέμα, εξηγεί τι είναι η διαμορφωτική αξιολόγηση και τι δεν είναι.

Οι εκπαιδευτικοί μοιράζονται ένα ένοχο μυστικό. Οι μαθητές μας δεν μαθαίνουν αυτά που τους διδάσκουμε. Κάνουμε υπέροχα μαθήματα, οι μαθητές μας φαίνεται να είναι σε εγρήγορση και να συμμετέχουν, ωστόσο, όταν ελέγχουμε τις εργασίες τους, βλέπουμε συχνά ότι δεν έχουν καμία σχέση με το περιεχόμενο του μαθήματος. Και επειδή, όπως επεσήμανε ο David Ausubel πριν από περισσότερα από 50 χρόνια, η καλή διδασκαλία ξεκινά από το πού βρίσκονται οι μαθητές και όχι από εκεί όπου θα θέλαμε να βρίσκονται, πρέπει να διαπιστώσουμε τι έμαθαν οι μαθητές μας πριν αποφασίσουμε πώς θα προχωρήσουμε στο εξής. 

Η ιδέα ότι η αξιολόγηση θα πρέπει να υποστηρίζει τη μάθηση, καθώς και το να κρίνουμε σε ποιον βαθμό αυτή έχει επιτευχθεί, δεν είναι καινούργια. Στο έργο του για την απόκτηση γνώσεων τη δεκαετία του 1960, ο Benjamin Bloom υποστηρίζει ότι, καθώς η μάθηση ήταν απρόβλεπτη, ήταν σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να διαπιστώσουν τι μαθαίνουν οι μαθητές για να τροποποιούν αναλόγως τις αποφάσεις τους. Ήταν μια ριζοσπαστική σκέψη, επειδή εκείνη την εποχή η ευρέως αποδεκτή άποψη ήταν ότι ορισμένοι μαθητές θα ήταν εκ των πραγμάτων πιο επιτυχημένοι από άλλους. Αντί να αποδεχθεί την «κωδωνοειδή καμπύλη» των αποτελεσμάτων, ο Bloom υποστήριξε ότι μια κανονική κατανομή των αποτελεσμάτων συνιστούσε ένδειξη εκπαιδευτικής αποτυχίας, αναπαράγοντας απλώς αυτό που προέβλεπε η φύση. Δουλειά του δασκάλου ήταν να διαψεύσει την κωδωνοειδή καμπύλη: Αν ορισμένοι μαθητές χρειάζονταν περισσότερη καθοδήγηση για να επιτύχουν, τότε δουλειά του δασκάλου ήταν να την παράσχει.

Η χρήση της αξιολόγησης για τη βελτίωση της μάθησης αποκαλείται ενίοτε διαμορφωτική αξιολόγηση ή αξιολόγηση μάθησης, και πολλοί συγγραφείς χρησιμοποιούν αυτούς τους δύο όρους εναλλάξ, αν και υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους.

Αξιολόγηση μάθησης είναι κάθε χρήση αξιολόγησης που αποσκοπεί κυρίως στη βελτίωση, αντί στη μέτρηση, της μάθησης. Αν πω στους μαθητές μου τη Δευτέρα ότι θα έχουν διαγώνισμα την Παρασκευή και οι μαθητές μελετήσουν για το διαγώνισμα, τότε η αξιολόγηση είναι πιθανό να βελτιώσει τη μάθηση των μαθητών, ακόμα και αν δεν βάλω τελικά διαγώνισμα την Παρασκευή. Τα διαγωνίσματα μπορούν, επίσης, να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά ως τεχνική μελέτης: όπως έχουν δείξει πραγματικά εκατοντάδες ψυχολογικά πειράματα, η διεξαγωγή ενός διαγωνίσματος βελτιώνει τη μάθηση ακόμη και αν το διαγώνισμα δεν βαθμολογηθεί, επειδή δίνει τη δυνατότητα για εξάσκηση στην ανάσυρση στοιχείων από τη μνήμη, που ως γνωστόν βελτιώνει τη μακροπρόθεσμη μάθηση.

Και οι δύο αυτές χρήσεις της αξιολόγησης θα μπορούσαν να περιγραφούν ως «αξιολόγηση μάθησης», διότι σκοπός της αξιολόγησης είναι η προώθηση της μάθησης, αλλά δεν θα ήταν παραδείγματα διαμορφωτικής αξιολόγησης, διότι για να είναι διαμορφωτική, τα αποτελέσματα της αξιολόγησης πρέπει να μπορούν να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση της διδασκαλίας. Πιο συγκεκριμένα, μια αξιολόγηση λειτουργεί διαμορφωτικά στον βαθμό που τα στοιχεία από την αξιολόγηση χρησιμοποιούνται – από τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές ή τους ομότιμούς τους – για τη λήψη βελτιωμένων αποφάσεων σχετικά με τα επόμενα βήματα στην διδασκαλία.

Από τον ορισμό αυτόν προκύπτει ότι δεν μπορεί να υπάρξει «διαμορφωτική αξιολόγηση», διότι οι πληροφορίες από μια αξιολόγηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαμορφωτικά ή αθροιστικά. Αν διαπιστώσω ότι ένας μαθητής γνωρίζει το 50% της προπαίδειας από 1 x 1 έως 10 x 10, τότε αυτό είναι ένα συμπέρασμα που προκύπτει αθροιστικά. Ωστόσο, αν κοιτάξω πιο προσεκτικά τα αποτελέσματα των διαγωνισμάτων και δω ότι ο μαθητής αντιμετωπίζει ιδιαίτερη δυσκολία με τον πολλαπλασιασμό του επτά, τότε αυτό μου δίνει κάτι να ερευνήσω ως δάσκαλος.

Η ίδια αξιολόγηση, ακόμη και τα ίδια αποτελέσματα αξιολόγησης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαμορφωτικά και αθροιστικά, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι λέξεις «διαμορφωτικός» και «αθροιστικός» λαμβάνονται υπόψη καλύτερα όχι ως είδη αξιολόγησης, αλλά ως διαφορετικά είδη συμπερασμάτων που μπορούν να εξαχθούν από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης.

 

* Ο Dylan Wiliam είναι Επίτιμος Καθηγητής Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης στο University College London. Με πλούσια καριέρα, έχοντας διδάξει σε δημόσια σχολεία πόλεων, ως επικεφαλής προγραμμάτων δοκιμών μεγάλης κλίμακας, έχοντας υπηρετήσει σε διάφορους ρόλους στην πανεπιστημιακή διοίκηση, συμπεριλαμβανομένου αυτού του Πρύτανη Σχολής Εκπαίδευσης και έχοντας επιδιώξει την έρευνα σχετικά με την αξιολόγηση της μάθησης.

 

Πηγή : School Education Gateway