Ποιοτικό Σχολείο : Ένα σχολείο με προτεραιότητα στον "άνθρωπο"

Του Ισιδώρου Γλαβά

Το σχολείο σήμερα διαθέτει αρκετά καλό τεχνολογικό εξοπλισμό, υπάρχουν άφθονοι διαθέσιμοι ψηφιακοί και διδακτικοί πόροι, τα σχολικά βιβλία είναι εμπλουτισμένα με ψηφιακές εφαρμογές, η εκπαίδευση προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε μαθητή, δίνεται έμφαση στη διαφοροποιημένη διδασκαλία, παρ’ όλα αυτά υπάρχει έλλειμμα στην παροχή αγωγής και παιδείας στους μαθητές μας. Θέματα ανάρμοστης συμπεριφοράς, βαθμοθηρίας, παραβατικότητας, βίας, εκφοβισμού, έλλειψης συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων (όπως επικοινωνίας και συνεργασίας) κ.α., παίρνουν ανησυχητικές και επικίνδυνες διαστάσεις. Σήμερα, η εκπαίδευση επικεντρώνεται κυρίως στην μετάδοση γνώσεων και την ακαδημαϊκή επίδοση, παραμελώντας την αγωγή, την παιδεία, την ψυχική υγεία, την ανάπτυξη ηθικών αξιών, κριτικής σκέψης και κοινωνικών δεξιοτήτων. Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόμενο που επηρεάζεται από κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες αλλά στο άρθρο αυτό θα αναφερθούμε μόνο στην εκπαιδευτική του διάσταση και στις προτεραιότητες του Σχολείου για την ολόπλευρη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των μαθητών. 

Τι θα μπορούσε να αλλάξει στο σχολείο και στο εκπαιδευτικό μας σύστημα;

• Επαναπροσδιορισμός των στόχων της εκπαίδευσης.
• Πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση στο σχολείο.
• Διδασκαλία αξιών και συναισθηματικής νοημοσύνης.
• Καλλιέργεια κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων.
• Ενίσχυση δεξιοτήτων κριτικής και δημιουργικής σκέψης.
• Εμπλουτισμός του προγράμματος με βιωματική μάθηση.
• Υποστήριξη κάθε σχολικής μονάδας από ειδικούς ψυχικής υγείας.
• Ενσωμάτωση των Τεχνών στην εκπαίδευση.
• Μείωση της πίεσης των εξετάσεων.
• Δημιουργία λειτουργικών και σύγχρονων εργαστηρίων φυσικών επιστημών και πληροφορικής στα σχολεία.
• Βελτίωση της αισθητικής των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων.
• Συμμετοχή και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

Σήμερα, με το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, οι μαθητές κυρίως απομνημονεύουν πληροφορίες αντί να μαθαίνουν πώς να τις αναλύουν και να τις αξιολογούν. Η έμφαση δίνεται σε θεωρητικά σενάρια αντί για εφαρμογή σε πραγματικά προβλήματα. Επίσης, το λάθος επικρίνεται και δεν αξιοποιείται δημιουργικά στη μαθησιακή διαδικασία. 

Οι μαθητές δεν διδάσκονται πως να διαχειρίζονται το άγχος, την απογοήτευση ή τις συγκρούσεις. Δεν καλλιεργείται αρκετά η κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων. Η προφορική επικοινωνία και η δημόσια ομιλία δεν διδάσκονται συστηματικά. Αν και υπάρχουν ομαδικές εργασίες, συχνά δεν διδάσκονται στρατηγικές αποτελεσματικής συνεργασίας.

Η ψυχολογική υποστήριξη στο σχολείο είναι απαραίτητο να ενισχυθεί για την καλύτερη ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των μαθητών καθώς και την πρόληψη και την αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων και ακραίων συμπεριφορών. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι έφηβοι σήμερα, όπως το άγχος, η πίεση για επιδόσεις, ο εκφοβισμός και τα οικογενειακά προβλήματα, καθιστούν αναγκαία την παρουσία ειδικών ψυχικής υγείας στις σχολικές μονάδες.

Η μουσική, η ζωγραφική και το θέατρο χρειάζονται σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των παιδιών. Συμβάλλουν στην δημιουργική έκφραση, την αυτοπεποίθηση και την ψυχική ευεξία.

Η υπερβολική έμφαση στις εξετάσεις δημιουργεί στρες και περιορίζει τη δημιουργικότητα. Μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση θα μπορούσε να περιλαμβάνει αξιολόγηση ποικιλίας δραστηριοτήτων στην τάξη, με μεγαλύτερη σημασία στη διαδικασία μάθησης παρά στο αποτέλεσμα.

Η δημιουργία λειτουργικών και σύγχρονων εργαστηρίων φυσικών επιστημών (φυσικής, χημείας, βιολογίας) και πληροφορικής στα σχολεία είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της πρακτικής - βιωματικής μάθησης, την καλλιέργεια επιστημονικής σκέψης και την προετοιμασία των μαθητών για τις μελλοντικές τεχνολογικές και επιστημονικές προκλήσεις. Με τον σωστό σχεδιασμό, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κέντρα καινοτομίας και πειραματισμού και να αποτελούν πηγή έμπνευσης και αγάπης για τις επιστήμες και την τεχνολογία. 

Η βελτίωση της αισθητικής των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων ενός σχολείου μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητα, την βελτίωση της συμπεριφοράς  και τη γενική εμπειρία στο σχολείο. Επίσης μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία ενός ευχάριστου, λειτουργικού και παραγωγικού περιβάλλοντος για μαθητές, εκπαιδευτικούς και επισκέπτες. 

Σήμερα το εκπαιδευτικό μας σύστημα εστιάζει κυρίως στην ύλη, στις εξετάσεις και στις δεξιότητες που απαιτεί η αγορά εργασίας. Είναι επιτακτική ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην Αγωγή, τη διάπλαση του χαρακτήρα, την καλλιέργεια της ευθύνης, της ενσυναίσθησης και της ηθικής συνείδησης καθώς και στην Παιδεία, την ευρύτερη καλλιέργεια του ατόμου, που συνδέεται με την ανάπτυξη αξιών, πολιτισμού και κριτικής σκέψης.

Όλοι μαζί, γονείς, διδάσκοντες, εκπαιδευτικοί φορείς και πολιτεία ας θέσουμε ως προτεραιότητα ένα ποιοτικό Σχολείο στο οποίο τα παιδιά :

 Μαθαίνουν να  σέβονται, κι ας κάνουν λάθη στα Μαθηματικά.

 Μαθαίνουν να  συνεργάζονται, κι ας κάνουν λάθη στη Γλώσσα.

 Μαθαίνουν να προσπαθούν, κι ας κάνουν λάθη στα διαγωνίσματα.

 Έχουν αυτοπεποίθηση, κι ας μην παίρνουν μεγάλο βαθμό.

 Είναι ευτυχισμένα, κι ας μην είναι άριστα …

 γιατί όχι μόνο στο σχολείο αλλά κυρίως στη ζωή,

 πιο σημαντικό από τους τίτλους και τους βαθμούς

 είναι οι αξίες, τα ιδανικά, η ψυχική ισορροπία!

 Η εκπαίδευση δεν πρέπει να είναι απλώς μια διαδικασία απόκτησης γνώσεων και πτυχίων, αλλά ένα εργαλείο για την ανάπτυξη ανθρώπων με χαρακτήρα, κριτική σκέψη και δημιουργικότητα.

Ένα σχολείο που ενσωματώνει την αγωγή και την παιδεία είναι ένας χώρος όπου:

• Οι μαθητές μαθαίνουν να σέβονται τους άλλους και τον εαυτό τους.
• Η μάθηση είναι μια διαδικασία ανακαλύψεως και όχι μια υποχρέωση.
• Η δημιουργικότητα και η κριτική σκέψη είναι τόσο σημαντικές όσο η γνώση.

Όπως είπε ο Αριστοτέλης: "Η εκπαίδευση του νου χωρίς την εκπαίδευση της καρδιάς δεν είναι καθόλου εκπαίδευση" . Ας επαναφέρουμε την καρδιά στην εκπαίδευση, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να δημιουργήσουμε ανθρώπους που δεν έχουν μόνο γνώσεις, αλλά είναι και καλοί πολίτες και ολοκληρωμένοι άνθρωποι.