«Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην Εκπαίδευση» - Πρακτικά συνεδρίου, 12ος 2024

Το συνέδριο με τίτλο «Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην Εκπαίδευση», που συνδιοργανώθηκε από το Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης, σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή στην πορεία ενσωμάτωσης της καινοτομίας στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σε έναν κόσμο που μετασχηματίζεται ραγδαία από τις τεχνολογικές εξελίξεις, η συζήτηση για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) και τον ρόλο της στην εκπαίδευση αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η ΤΝ, με τις δυνατότητες που προσφέρει στην προσαρμογή, την εξατομίκευση και την ανάλυση δεδομένων, υπόσχεται να μεταμορφώσει τις παραδοσιακές διδακτικές πρακτικές. Ωστόσο, η πορεία προς αυτή την κατεύθυνση δεν είναι ούτε απλή ούτε ανεμπόδιστη. 

Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως Εργαλείο Ενίσχυσης της Μάθησης 

Η ΤΝ έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν οι μαθητές και διδάσκουν οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Πλατφόρμες που αξιοποιούν την εξατομικευμένη μάθηση μέσω αλγορίθμων ΤΝ προσφέρουν δυνατότητες προσαρμογής της διδασκαλίας στις ανάγκες κάθε μαθητή. Για παράδειγμα, συστήματα που ενσωματώνουν adaptive learning έχουν τη δυνατότητα αφενός να αναλύουν τις αδυναμίες και τις δεξιότητες κάθε μαθητή και αφετέρου να προτείνουν κατάλληλες δραστηριότητες για την αντιμετώπιση των πρώτων και την περαιτέρω βελτίωση των δεύτερων. Αυτές οι τεχνολογίες δεν είναι απλώς βοηθητικά εργαλεία, αλλά προσφέρουν τη δυνατότητα μιας ολιστικής αναθεώρησης του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζουμε τη γνώση. Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να εντοπίζουν σε πραγματικό χρόνο τις ανάγκες των μαθητών, επιτρέποντας μια πιο αποτελεσματική και στοχευμένη παρέμβαση.

Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα από τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η χρήση της ΤΝ στην εκπαίδευση:

■ Εξατομίκευση και Συμμετοχικότητα – Μέσω έξυπνων συστημάτων, οι μαθητές μπορούν να λαμβάνουν μαθησιακό υλικό προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις δυνατότητές τους. Η εμπειρία μάθησης γίνεται πιο πλούσια και ουσιαστική, καθώς κάθε μαθητής μαθαίνει με τον δικό του ρυθμό και προσεγγίζει τη γνώση με τρόπο που ανταποκρίνεται στις προσωπικές του ανάγκες.

■ Αποτελεσματικότητα για τους Εκπαιδευτικούς – Οι καθηγητές μπορούν να αξιοποιούν εργαλεία ΤΝ για τη βελτίωση των μαθημάτων τους και την πρόβλεψη των εκπαιδευτικών αναγκών. Με αυτόν τον τρόπο, αποκτούν περισσότερο χρόνο για την ουσιαστική επικοινωνία με τους μαθητές τους.

Παράλληλα, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να λαμβάνουν χρήσιμες πληροφορίες για την πρόοδο των μαθητών, διευκολύνοντας τη στοχευμένη υποστήριξη και την επίλυση προβλημάτων. 

■ Προσβασιμότητα και Συμπερίληψη – Η ΤΝ συμβάλλει στη δημιουργία ενός πιο συμπεριληπτικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Μέσω εργαλείων που διευκολύνουν τη μάθηση ατόμων με ειδικές ανάγκες, όπως λογισμικό μετατροπής ομιλίας σε κείμενο ή προγράμματα που υποστηρίζουν τη γλωσσική εκμάθηση, οι μαθητές με αναπηρίες αποκτούν ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή και επιτυχία. 

■ Νέες Μέθοδοι Διδασκαλίας και Επιστημονική Έρευνα – Τα συστήματα ΤΝ προσφέρουν στους εκπαιδευτικούς εργαλεία για τη δημιουργία δυναμικού εκπαιδευτικού περιεχομένου, βασισμένου σε δεδομένα. Η χρήση πολυμεσικών μέσων, η επαυξημένη πραγματικότητα και η προσομοίωση διευρύνουν το πεδίο της μάθησης, καθιστώντας την πιο ελκυστική και ουσιαστική. 

Προκλήσεις και Ηθικά Διλήμματα  

Παρά τις θετικές προοπτικές, η ενσωμάτωση της ΤΝ στην εκπαίδευση εγείρει σοβαρά ζητήματα. Πρώτον, τίθεται το ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Η διαχείριση των δεδομένων που συλλέγονται για την εξατομίκευση της μάθησης πρέπει να πραγματοποιείται με ασφάλεια, προκειμένου να διασφαλιστεί η ιδιωτικότητα των μαθητών. 

Δεύτερον, υπάρχει ο κίνδυνος ενίσχυσης ανισοτήτων. Οι σχολικές μονάδες με περιορισμένους πόρους ενδέχεται να μην έχουν τη δυνατότητα να υιοθετήσουν τεχνολογίες ΤΝ, καθιστώντας τη θέση των μαθητών τους μειονεκτική σε σχέση με τους άλλους μαθητές. 

Τέλος, το ζήτημα της ηθικής χρήσης της ΤΝ είναι ζωτικής σημασίας. Πώς διασφαλίζεται ότι τα συστήματα ΤΝ δεν αναπαράγουν στερεότυπα ή προκαταλήψεις; Ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού όταν η τεχνολογία έχει τον έλεγχο της αξιολόγησης ή της διδασκαλίας; Ποιες είναι οι ηθικές κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση ΤΝ; 

Μέσα σε αυτό το τεχνολογικά ενισχυμένο περιβάλλον, ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν υποβαθμίζεται – αντίθετα αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί ως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην τεχνολογία και στον μαθητή, διασφαλίζοντας ότι η τεχνολογία χρησιμοποιείται με παιδαγωγικό τρόπο και ότι παραμένει στο επίκεντρο ο ανθρώπινος παράγοντας.

Η εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες τεχνολογίες δεν είναι απλώς επιθυμητή – είναι απαραίτητη. Οι εργασίες του συνεδρίου κατέδειξαν πώς η ενσωμάτωση της ΤΝ μπορεί να ενισχύσει τη μάθηση, όταν συνοδεύεται από την κατάλληλη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Παράλληλα, τονίστηκε η σημασία της συνεργασίας ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς και την επιστημονική κοινότητα για την ανάπτυξη βιώσιμων μοντέλων ενσωμάτωσης της ΤΝ.

Η ΤΝ δεν αντικαθιστά τη διδασκαλία αλλά την ενισχύει. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιούν τα εργαλεία ΤΝ για να επικεντρώνονται στις δημιουργικές και κοινωνικές πτυχές της μάθησης, αφήνοντας στα συστήματα ΤΝ την ανάλυση δεδομένων ή την αυτοματοποιημένη αξιολόγηση.

Ας αποτελέσει αυτό το συνέδριο αφετηρία για έναν νέο κύκλο καινοτομίας, αναστοχασμού και δημιουργίας. Με γνώμονα την αειφορία, τη συμπεριληπτικότητα και τη συνεργασία, μπορούμε να οραματιστούμε μια εκπαίδευση που θα εξοπλίζει τις επόμενες γενιές με τα εργαλεία που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

 

Δρ. Ζωή Βαζούρα

ΠΕ02 – Φιλόλογος

Διευθύντρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης

 

Καθηγητής Νικόλαος Σαμαράς

Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών, Διοικητικών Υποθέσεων και Προσωπικού

 Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

 

Τα ΠΡΑΚΤΙΚΑ του ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ περιέχονται στον παρακάτω σύνδεσμο