Πώς τα smartphones ρίχνουν τις επιδόσεις των μαθητών.

19-12-2023

Βασιζόμενοι στις επιδόσεις των ανηλίκων στον διαγωνισμό PISA, ειδικοί εκτιμούν πως η ενασχόληση με τα κινητά τηλέφωνα είναι πολύ πιθανό να ευθύνεται, εν μέρει, για την παρακμή της τελευταίας δεκαετίας

Τα τελευταία χρόνια, γονείς και, κυρίως, ερευνητές εστιάζουν στους πιθανούς συσχετισμούς της χρήσης κινητού τηλεφώνου και της ψυχικής υγείας των εφήβων. 

Ψυχολόγοι όπως οι Αμερικανοί Τζόναθαν Χάιντ και Τζιν Τουέντζ επισημαίνουν στις αναλύσεις τους ότι διάφοροι δείκτες που αφορούν την ευημερία των μαθητών άρχισαν να μειώνονται απότομα γύρω στο 2012, σε όλη τη Δύση, σε μία χρονική περίοδο που τα smartphones και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γνώριζαν άνοδο και αναδεικνύονταν σε σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων.

Ορισμένοι προτείνουν τώρα πως η χρήση των smartphones μπορεί να είναι, αναλόγως των περιστάσεων, τόσο διαβρωτική, που να μειώνει συστηματικά τις επιδόσεις των μαθητών. Και τη θεωρία αυτή φαίνεται να υποστηρίζουν και τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA.  

Το Πρόγραμμα για τη Διεθνή Αξιολόγηση των Μαθητών, που διεξάγεται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης σε σχεδόν 80 χώρες κάθε τρία χρόνια, εξετάζει τις επιδόσεις 15χρονων στα μαθηματικά, την ανάγνωση και τις φυσικές επιστήμες. Πρόκειται για το πιο διάσημο, παγκοσμίως, μέτρο σύγκρισης των ικανοτήτων των μαθητών. 

Στα αποτελέσματα που παρουσίασε πριν λίγες ημέρες η «Κ», οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών ήταν οι χειρότερες της τελευταίας δεκαετίας και στις τρεις δεξιότητες που αξιολογεί ο διαγωνισμός. Στις ΗΠΑ, οι νέοι Αμερικανοί σημείωσαν τη χαμηλότερη βαθμολογία στα μαθηματικά από οποιαδήποτε άλλη χρονιά στην εικοσαετή ιστορία του διαγωνισμού.

Παρόμοια είναι η εικόνα σχεδόν σε όλες τις χώρες που συμμετέχουν, με τους συντάκτες της έκθεσης να κάνουν λόγο για μια «άνευ προηγουμένου πτώση των επιδόσεων» παγκοσμίως, η οποία ήταν σχεδόν τριπλάσια από οποιαδήποτε παλιότερη αλλαγή.

Οι βαθμολογίες πέφτουν εδώ και χρόνια, ήδη πριν από την πανδημία. Σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ, οι μαθητές είχαν πετύχει κατά μέσο όρο την υψηλότερη βαθμολογία στις φυσικές επιστήμες το 2009 και στην ανάγνωση το 2012. Έκτοτε, οι ανεπτυγμένες χώρες στο σύνολό τους καταγράφουν ολοένα και χειρότερες επιδόσεις. «Καμία μεμονωμένη χώρα δεν καταγράφει μια σταθερά ανοδική τάση σε καμία κατηγορία» αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης για τον PISA, προσθέτοντας πως, αντίθετα, σε πολλές χώρες οι επιδόσεις είναι όλο και πιο χαμηλές σε τουλάχιστον μία από τις τρεις κατηγορίες. Ακόμη και σε χώρες με παραδοσιακά υψηλές επιδόσεις, όπως η Φινλανδία, η Σουηδία και η Νότια Κορέα, οι βαθμοί του PISA σε ένα ή περισσότερα μαθήματα πέφτουν εδώ και καιρό.

Πώς συνδέονται τα smartphones;

Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα του PISA, οι μαθητές που δηλώνουν ότι ξοδεύουν λιγότερο από μία ώρα από τον ημερήσιο ελεύθερο χρόνο τους σε ψηφιακές συσκευές, πετυχαίνουν υψηλότερη βαθμολογία κατά περίπου 50 μονάδες στα μαθηματικά, σε σχέση με τους μαθητές που περνούν περισσότερες από πέντε ώρες την ημέρα σε κάποια ηλεκτρονική συσκευή. 

Επιπρόσθετα, οι οθόνες φαίνεται να δημιουργούν μια γενική απόσπαση της προσοχής μέσα στην τάξη, ακόμη και για τους μαθητές που δεν κοιτάζουν τις δικές τους ηλεκτρονικές συσκευές. Ο διευθυντής ερευνών του PISA, Αντρέας Σλέιτσερ, επισήμανε ότι οι μαθητές που ανέφεραν ότι αισθάνονταν να αποσπάται η προσοχή τους από τις ψηφιακές συνήθειες των συμμαθητών τους είχαν χαμηλότερη βαθμολογία στα μαθηματικά.

Τέλος, σχεδόν οι μισοί μαθητές σε όλο τον ΟΟΣΑ δήλωσαν ότι ένιωθαν «νευρικοί» ή «ανήσυχοι» όταν δεν είχαν μαζί τους τις ψηφιακές τους συσκευές. Κατά μέσο όρο, οι μαθητές αυτοί δήλωσαν επίσης ότι ήταν λιγότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή και το «άγχος για το τηλέφωνο» συσχετίστηκε αρνητικά με τις βαθμολογίες στα μαθηματικά.

Αλλά η τελευταία έρευνα PISA δεν είναι η μόνη ένδειξη πως τα τηλέφωνα στα σχολεία είναι «όπλα μαζικής απόσπασης της προσοχής». Μελέτες όπως αυτή των ακαδημαϊκών Τζέφρι Κουζνέκοφ και Σκοτ Τίτσγουορθ ή των Αρνολντ Γκλας και Μενξ Κανγκ, καταδεικνύουν ότι οι μαθητές που χρησιμοποιούν περισσότερο το τηλέφωνό τους κρατούν λιγότερες σημειώσεις και συγκρατούν λιγότερες πληροφορίες από το μάθημα, ότι η «εναλλαγή» μεταξύ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των εργασιών στο σπίτι συσχετίζεται με χαμηλότερους βαθμούς, και πως οι μαθητές που τείνουν να στέλνουν πολλά μηνύματα στην τάξη πετυχαίνουν χαμηλότερες βαθμολογίες στις εξετάσεις. Στον αντίποδα, οι μαθητές των οποίων τα κινητά τηλέφωνα αφαιρούνται, δοκιμαστικά, γράφουν καλύτερα στις εξετάσεις. Όπως παρατηρούσε ο Χάιντ, γράφοντας στο The Atlantic, «ακόμα και η απλή ύπαρξη ενός smartphone στο οπτικό μας πεδίο είναι μια αφαίμαξη της συγκέντρωσής μας. Ακόμη και ένα κλειδωμένο τηλέφωνο στην τσέπη μας ή στο τραπέζι μπροστά μας φωνάζει σιωπηλά για κομμάτια της διαιρεμένης μας προσοχής».

 

Πηγή :  Καθημερινή