Παιδεία : Do it Like Finland

Podcast

Ο ΟΟΣΑ, για τουλάχιστον μία δεκαετία, από το 2000 μέχρι το 2009, κατέτασσε τους Φινλανδούς μαθητές στην κορυφή των ακαδημαϊκών επιδόσεων, δεδομένο που ξάφνιασε τους πάντες στον χώρο της παιδείας, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των Φινλανδών.

Το Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν ήταν, εξάλλου, παραδοσιακά πετυχημένο, και η όποια επιτυχία του ήρθε ως ένα ύστερο αποτέλεσμα μίας μεταρρύθμισης με διαφορετικούς αντικειμενικούς στόχους από αυτούς που εκπλήρωσε. Ενώ, εάν και η χώρα παρέχει σχεδόν αποκλειστικά την εκπαίδευση ως δημόσιο αγαθό, την ίδια στιγμή ξοδεύει για τον σκοπό αυτό ένα ουσιωδώς μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ της συγκριτικά με άλλα προηγμένα συστήματα, όπως αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το πιο αξιοσημείωτο δε είναι ότι η Φινλανδία κατάφερε όλα τα παραπάνω ακολουθώντας ένα διαφορετικό μείγμα πολιτικής, που πτυχές του πηγαίνουν αντίθετα στη συμβατική γνώση άλλων επιτυχημένων μοντέλων. Οι αλλαγές στον χώρο της παιδείας οδήγησαν σε μία αξιοσημείωτη μείωση της γνωσιακής ανισότητας, που εν τέλει συνέβαλε με τη σειρά της και στη μείωση της οικονομικής ανισότητας.

Ποια ήταν η συνταγή τους;

Η μεταρρύθμιση συνοψίζεται σε μία λέξη, «peruskoulu».

Το πνεύμα της αλλαγής του νομοσχεδίου, που εφαρμόστηκε σταδιακά τη δεκαετία του 1970, επιχειρούσε να υπηρετήσει πάνω από όλα μία αρχή: Την αρχή της δίκαιης – και όχι της ίσης – ευκαιρίας.

Για να το καταφέρει προσανατολίστηκε σε 3 κατευθύνσεις :

• Πρώτον, το νέο εκπαιδευτικό σύστημα όφειλε να παρέχει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στο σύνολο του πληθυσμού και της επικράτειας.
• Δεύτερον, η μορφή και το περιεχόμενο των σπουδών έπρεπε να εστιάζει στην ολιστική ανάπτυξη των ατομικών δεξιοτήτων των παιδιών, ειδικά αυτών που παρουσιάζαν μαθησιακές και συμπεριφορικές δυσκολίες.
• Τρίτον, η εκπαίδευση των ίδιων των εκπαιδευτικών όφειλε να απαντά στις απαιτήσεις μίας οικονομίας, που άλλαζε ραγδαία, και ενός συστήματος, που είχε αποφασίσει να μην αφήσει κανένα παιδί πίσω.

Αυτό μεταφράστηκε σε μία σειρά πρωτοβουλιών :

Για παράδειγμα, το δίκτυο των ολοκληρωμένων σχολείων όφειλε να καλύπτει το σύνολο της χώρας και να παρέχει δωρεάν γεύματα σε όλα τα παιδιά. Επίσης, αναλάμβανε την ευθύνη της δωρεάν μετακίνησης των μαθητών για διαδρομές άνω των πέντε χιλιομέτρων από τον τόπο κατοικίας τους.

Εάν οι μαθητές δεν μπορούσαν να παραστούν στο σχολείο για ιατρικούς λόγους, οι τοπικές αρχές και ο δήμος ήταν υποχρεωμένοι να παρέχουν τουλάχιστον τα 9 έτη της βασικής εκπαίδευσης μέσω κάποιας εναλλακτικής μορφής μαθημάτων.

Συνολικά, περίπου 2.300 σχολεία σχεδιάστηκαν και προσφέρουν μέχρι σήμερα αυτήν την ολοκληρωμένη βασική εκπαίδευση, και όλα ανεξαιρέτως χρηματοδοτούνται από το κράτος.

Οι αλλαγές της μεταρρύθμισης εφαρμόστηκαν αρχικά στο βορειότερο μέρος της Φινλανδίας, τη Λαπωνία, ενώ η κυβέρνηση, γνωρίζοντας ότι η μεταρρύθμιση χρειάζεται χρόνο για να αποδώσει, σχεδίασε την σταδιακή εφαρμογή της, έως και το 1978, στη νότια γεωγραφική ζώνη της χώρας, που είναι και η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Φινλανδίας.

Οι νέες προκλήσεις προϋπέθεταν όμως και μία νέα προσέγγιση διδασκαλίας. Η αρχή των «δίκαιων ευκαιριών» προϋπέθετε μία προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος στο κάθε παιδί ξεχωριστά.

Για παράδειγμα, από νωρίς έγινε κατανοητό ότι η εκπαίδευση των μαθητών με ειδικές ανάγκες θα ήταν επιτυχημένη, εάν και εφόσον αυτή η διάγνωση και παρέμβαση γινόταν έγκαιρα. Αλλά ακόμα πιο σημαντικά, εάν η προσαρμογή γινόταν από την πλευρά της σχολικής μονάδας, και όχι του μαθητή.

Έτσι η ειδική αγωγή έγινε γρήγορα αναπόσπαστο κομμάτι των σχολικών προγραμμάτων.

Όλοι οι δήμοι και τα σχολεία απορρόφησαν εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς με βασικό στόχο τη διαχείριση αυτών των ευαίσθητων περιπτώσεων. Βασική αρχή ήταν ότι ο καθένας μπορεί να μάθει, εάν και εφόσον, του δοθεί όμως, όχι ίση, αλλά δίκαιη ευκαιρία.

Το «peruskoulu» λοιπόν απαιτούσε και από τους ίδιους τους δασκάλους να επαναπροσδιορίσουν τον δικό τους ρόλο.

Να σταθούν ως ο πυρήνας της μεταρρύθμισης και ως η κινητήριος δύναμη της επιτυχημένης εφαρμογής της. Για την εξυπηρέτηση αυτών των προσδοκιών, το ίδιο το επάγγελμα έπρεπε να ορισθεί στη βάση αυτών των νέων αναγκών.

Ακούστε στο podcast  που ακολουθεί ποιές ήταν οι αλλαγές που έθεσαν στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης τον δάσκαλο, αλλά και τις 10 παρεμβάσεις που, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ήταν αυτές που κατέστησαν την επιτυχία του Φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος δυνατή.

Ακούστε το podcast εδώ : 

Πηγή : Καθημερινή