Αν και δεν είμαι, ούτε υπήρξα ποτέ, εκπαιδευτικός, προσπαθώ να μπω στη θέση του καθηγητή που μπαίνει σε μια τάξη εφήβων, η οποία είναι «κατ’ αρχήν» αδιάφορη για την παρουσία της εκεί μέσα. Επιεικώς το λέω το «αδιάφορη» – μάλλον περί ευφημισμού πρόκειται. Αντιμετωπίζουν, ως επί το πλείστον, την τάξη ως καταναγκασμό. Εχουν αναγκασθεί να αφήσουν το κινητό, δεν τους επιτρέπεται να μιλούν με τον διπλανό τους και υποχρεώνονται να ακούν για τρία ολόκληρα τέταρτα της ώρας πράγματα που αισθάνονται ότι δεν τους αφορούν. Στην καλύτερη περίπτωση θα αναγκασθούν να αποστηθίσουν όσα περισσότερα αντέχει το μυαλό τους που συνήθως είναι αλλού, για να μπορούν να τα επαναλάβουν όταν έρθει η ώρα να εξετασθούν. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις βέβαια, όμως παραμένουν εξαιρέσεις. Έχω την εντύπωση, αν όχι τη βεβαιότητα, πως ο ίδιος ο εκπαιδευτικός έχει συμβιβασθεί με τη συνθήκη της αδιαφορίας. Σ’ αυτήν να προσθέσουμε και τα δικά του προσωπικά προβλήματα, το ενοίκιο, την αμοιβή του που δεν του φτάνει για να βγάλει τον μήνα και την έλλειψη σεβασμού ακόμη και από τους γονείς των αδιάφορων μαθητών του. Εχει κι αυτός το μυαλό του αλλού. Οπότε αποστηθίζει και ο ίδιος τη διδακτέα ύλη που βρίσκεται αποθηκευμένη σε κακογραμμένα βιβλία για να υπηρετήσει τη συνθήκη. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις βέβαια. Ομως παραμένουν εξαιρέσεις.
Θυμάμαι
την τελευταία φορά που είχα συναντήσει έναν αγαπημένο μου φιλόλογο από τον
γυμνάσιο, τον Κρίτωνα Πανηγύρη. Του είπα ότι δεν έχει περάσει μέρα στη ζωή μου
χωρίς να σκεφτώ αυτό που κάποτε μου είχε πει: «Τάκη, κάποτε είπαν στον Βίκτωρα
Ουγκώ, δάσκαλε να ευλογείς την πένα σου. Κι αυτός τους είχε απαντήσει τη
γομολάστιχά μου ευλογώ που διορθώνει τα λάθη μου». Ο άνθρωπος συγκινήθηκε και
μου εξομολογήθηκε ότι αυτό που του λείπει περισσότερο από τη δουλειά του –είχε
φτάσει πια στο τέλος της σταδιοδρομίας του– είναι η επαφή με τους μαθητές του.
«Ξέρεις πόσες φορές προσπάθησα να τους ανοιχτώ κι αντιμετώπισα ένα τείχος;
Κουράστηκα πια να προσπαθώ».
Είναι
η μεγάλη ασθένεια της Μέσης Εκπαίδευσης. Η διάρρηξη της σχέσης ανάμεσα στον διδάσκοντα
και τον διδασκόμενο, αυτή που κάνει την τάξη «τάξη». Από εκεί ξεκινά η έλλειψη
πειθαρχίας, η αγένεια, και με μερικά ακόμη ψυχολογικά βήματα μπορούμε να
φτάσουμε ώς την έξαρση της εφηβικής βίας. Οφείλουμε να συνυπολογίσουμε και το
γεγονός ότι η προοδευτική ομίχλη ισχύει και στις ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Μεγαλώνουμε παιδιά αδιάφορα όχι μόνον για τη γνώση αλλά και για την πειθαρχία
που τους υποβάλλει το ενδιαφέρον για τη γνώση.
Γράφοντάς
τα όλ’ αυτά σκέφτομαι πόσες φορές έχω επιχειρηματολογήσει απ’ αυτήν εδώ τη
στήλη για τη σημασία που έχει η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση για
τη διανοητική διαμόρφωση του ατόμου, τον πυρήνα της κοινωνικής του
συμπεριφοράς. Και πόση σημασία έχουν για τη διανοητική διαμόρφωση οι
δραστηριότητες που ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης έχει παραμερίσει ως
ξεπερασμένες. Οι παλαιότεροι έλεγαν ότι πας στο σχολείο για να μάθεις γράμματα,
να μάθεις γραφή και ανάγνωση. Ακόμη και η καλλιγραφία είχε κάποτε σημασία στο
δημοτικό. Σήμερα δεν ξέρω αν καν διδάσκεται. Κι αν θέλουμε να ξεκινήσουμε από
κάπου για να θεραπεύσουμε τον Μεγάλο Ασθενή, τη Μέση Εκπαίδευση, από εκεί
πρέπει να ξεκινήσουμε. Λέω τώρα.
Επιμένω,
σε πείσμα των καιρών και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, ότι οποιαδήποτε
προοδευτική μεταρρύθμιση στη Μέση Εκπαίδευση πρέπει να ξεκινήσει από την
ανάγνωση της λογοτεχνίας και την τόνωση των κλασικών σπουδών. Αν πάσχουμε στην
κατανόηση κειμένου αυτό το οφείλουμε στην έλλειψη αυτών των δύο εργαλείων. Από
την άλλη σκέφτομαι με ποιον τρόπο μπορείς να σπάσεις το φράγμα της αδιαφορίας
του μαθητή ώστε να τον κάνεις να ενδιαφερθεί για τον «Επιτάφιο» του Περικλή. Να
του πεις ότι ο Θουκυδίδης ενώ μιλάει για πράγματα και πρόσωπα ενός άλλου
κόσμου, μας μεταφέρει σκέψεις που αφορούν και τον δικό μας; Να του πεις ότι ο
ιστορικός μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις τι συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία
και ότι το δίκαιο του ισχυρού είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης την οποία ο
πολιτισμός προσπαθεί να δαμάσει; Δεν φτάνει να του το πεις. Πρέπει να τον
πείσεις κιόλας για να κινήσεις το ενδιαφέρον του. Και για να τον πείσεις πρέπει
να έχεις πεισθεί κι εσύ ο ίδιος που όμως είσαι κι εσύ παιδί ενός δασκάλου που
δεν κατάφερε να σε πείσει. Δούλεψαν πολλές γενιές για να φτάσουμε στη σημερινή
αδιάφορη γενιά.
Παρ’
όλα αυτά οφείλουμε να μην καταθέσουμε τα όπλα. Πριν αποφασίσουμε ότι η ασθένεια
είναι ανίατη πρέπει να την διαγνώσουμε. Και δυστυχώς το μυαλό μας είναι αλλού.
Πηγή : Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου