Πριν από 2.300 χρόνια, οι ηγέτες της Αλεξάνδρειας ξεκίνησαν να εκπληρώσουν έναν πολύ τολμηρό στόχο: να συλλέξουν όλη τη γνώση του κόσμου κάτω από μία στέγη. Στο απόγειό της, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας φιλοξενούσε έναν πρωτόγνωρο αριθμό παπύρων και προσέλκυε κάποια από τα πιο κορυφαία μυαλά του ελληνικού κόσμου. Όμως έως το τέλος του 5ου αιώνα μ.Χ, αυτή είχε εξαφανιστεί. Η Ελίζαμπεθ Κοξ περιγράφει την άνοδο και την πτώση αυτού του σπουδαίου κτιρίου.
Δείτε το σχετικό βίντεο:Τα λόγια της ομιλίας:
2.300 χρόνια πριν, οι ηγέτες της Αλεξάνδρειας ξεκίνησαν να εκπληρώσουν έναν από τους πιο τολμηρούς στόχους της ανθρωπότητας: να συλλέξουν όλη τη γνώση του κόσμου κάτω από μία στέγη. Στο απόγειό της, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας φιλοξενούσε έναν πρωτόγνωρο αριθμό παπύρων και προσέλκυε κάποια από τα κορυφαία μυαλά του ελληνικού κόσμου. Αλλά από το τέλος του 5ου αιώνα μ.Χ, η σπουδαία βιβλιοθήκη είχε εξαφανιστεί. Πολλοί πίστευαν πως καταστράφηκε σε μια ολέθρια φωτιά. Η αλήθεια για την άνοδο και πτώση της βιβλιοθήκης είναι πολύ πιο περίπλοκη.
Η ιδέα για τη βιβλιοθήκη προήλθε από τον Μέγα Αλέξανδρο. Αφότου καθιερώθηκε ως κατακτητής, ο πρώην μαθητής του Αριστοτέλη έστρεψε την προσοχή του στην οικοδόμηση μιας αυτοκρατορίας γνώσης με έδρα την ομώνυμη πόλη του. Πέθανε πριν ξεκινήσει η κατασκευή, αλλά ο διάδοχός του, ο Πτολεμαίος ο Α' εκπλήρωσε τα σχέδια του Αλέξανδρου για ένα μουσείο και μια βιβλιοθήκη.
Τοποθετημένη στη βασιλική συνοικία της πόλης, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, ενδέχεται να κατασκευάστηκε με μεγάλους ελληνιστικούς κίονες, τοπικές αιγυπτιακές επιρροές ή ένα μοναδικό μείγμα των δύο. Δεν υπάρχουν καταγραφές της αρχιτεκτονικής της. Ξέρουμε όμως ότι είχε αμφιθέατρα, τάξεις, και φυσικά, ράφια. Μόλις ολοκληρώθηκε η κατασκευή, ο Πτολεμαίος o A' τη γέμισε κυρίως με ελληνικούς και αιγυπτιακούς παπύρους. Προσκάλεσε λόγιους για να ζήσουν και να μελετήσουν εκεί με δικά του έξοδα. Η βιβλιοθήκη μεγάλωσε καθώς συνεισέφεραν τα δικά τους χειρόγραφα, αλλά οι ηγέτες της Αλεξάνδρειας ήθελαν παρόλα αυτά ένα αντίγραφο για κάθε βιβλίο του κόσμου.
Ευτυχώς, η Αλεξάνδρεια ήταν ένας δίαυλος πλοίων που ταξίδευαν στη Μεσόγειο. Ο Πτολεμαίος ο Γ' θέσπισε μια πολιτική απαιτώντας κάθε πλοίο που έδενε στην Αλεξάνδρεια να παραδώσει τα βιβλία του για αντιγραφή. Μόλις οι γραφείς της Βιβλιοθήκης αντέγραφαν τα κείμενα, κρατούσαν τα αυθεντικά κι έστελναν τα αντίγραφα πίσω στα πλοία. Μισθωμένοι κυνηγοί βιβλίων σάρωσαν επίσης τη Μεσόγειο προς αναζήτηση νέων κειμένων, οι ηγέτες της Αλεξάνδρειας προσπάθησαν να καταστείλουν αντιπάλους, τελειώνοντας όλες τις εξαγωγές του αιγυπτιακού παπύρου που προορίζονταν για τη δημιουργία παπύρων.
Αυτές οι προσπάθειες έφεραν εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία στην Αλεξάνδρεια. Καθώς η βιβλιοθήκη μεγάλωνε, έγινε εφικτή η εύρεση πληροφοριών για περισσότερα θέματα όσο ποτέ άλλοτε, αλλά ήταν ακόμα πιο δύσκολη η εύρεση πληροφοριών για κάθε συγκεκριμένο θέμα. Ευτυχώς, ένας λόγιος ονόματι Καλλίμαχος o Κρηναίος εργαζόταν για μια λύση, δημιουργώντας τους πίνακες, έναν κατάλογο 120 τόμων των περιεχομένων της βιβλιοθήκης, τον πρώτο στο είδος του.
Με τη χρήση των πινάκων, άλλοι μπορούσαν να περιηγηθούν στην τεράστια συλλογή της βιβλιοθήκης. Έκαναν κάποιες εκπληκτικές ανακαλύψεις. 1.600 χρόνια πριν σαλπάρει ο Κολόμβος, ο Ερατοσθένης δεν συνειδητοποίησε μόνο ότι η γη ήταν στρογγυλή, αλλά υπολόγισε την περίμετρο και τη διάμετρό της μέσα σε λίγα μίλια από τα πραγματικά τους μεγέθη. O Ήρων της Αλεξάνδρειας δημιούργησε την πρώτη ατμομηχανή του κόσμου πάνω από χίλια χρόνια πριν επανεφευρεθεί τελικά κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση. 300 χρόνια περίπου μετά την ίδρυσή της το 283 π.Χ, η βιβλιοθήκη άκμασε.
Αλλά τότε, το 48 π.Χ, ο Ιούλιος Καίσαρας πολιόρκησε την Αλεξάνδρεια και έκαψε τα πλοία στο λιμάνι. Για χρόνια οι λόγιοι πίστευαν ότι η βιβλιοθήκη κάηκε καθώς η φωτιά εξαπλωνόταν στην πόλη. Είναι πιθανό η φωτιά να κατέστρεψε μέρος της εκτεταμένης συλλογής. Γνωρίζουμε όμως από αρχαία κείμενα, ότι οι λόγιοι συνέχισαν να επισκέπτονται τη βιβλιοθήκη αιώνες μετά την πολιορκία. Τελικά, η βιβλιοθήκη εξαφανίστηκε καθώς η πόλη μετατράπηκε από ελληνική, σε ρωμαϊκή, σε χριστιανική, και τελικά σε χέρια Μουσουλμάνων. Κάθε νέα σειρά ηγετών έβλεπε ως απειλή τα περιεχόμενά της αντί για μια πηγή υπερηφάνειας. το 415 μ.Χ, οι χριστιανικοί ηγέτες δολοφόνησαν ακόμα μια μαθηματικό ονόματι Yπατία επειδή μελετούσε τα αρχαιοελληνικά κείμενα της βιβλιοθήκης, τα οποία θεωρούσαν ως βλάσφημα.
Παρόλο που η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και τα αμέτρητα κείμενά της έχουν χαθεί, ακόμα παλεύουμε με τους καλύτερους τρόπους να συλλέξουμε, να αποκτήσουμε πρόσβαση και να διατηρήσουμε τη γνώση μας. Υπάρχουν περισσότερες διαθέσιμες πληροφορίες σήμερα και πιο προηγμένη τεχνολογία για να τις διατηρήσει, όμως δεν ξέρουμε με σιγουριά ότι τα ψηφιακά μας αρχεία θα είναι πιο ανθεκτικά στην καταστροφή από τους παπύρους και το μελάνι της Αλεξάνδρειας. Και ακόμα κι αν τα αποθέματα της γνώσης μας είναι φυσικώς ασφαλή, θα πρέπει πάραυτα να αντισταθούν στις πιο ύπουλες δυνάμεις που κατακερμάτισαν τη βιβλιοθήκη: ο φόβος της γνώσης, και η υπεροπτική πεποίθηση ότι το παρελθόν είναι απαρχαιωμένο. Η διαφορά είναι ότι αυτή τη φορά ξέρουμε για τι να προετοιμαστούμε.
Πηγή: www.ted.com/talks
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου