Διαχείριση της αποτυχίας στις Πανελλαδικές εξετάσεις

Η ευτυχία δεν κατακτάται από την επιτυχία εισαγωγής στο πανεπιστήμιο.

Η μη εισαγωγή στα ΑΕΙ  δίνει στους νεαρούς και στις νεαρές  το βάφτισμα του πυρός στην πρώτη «μη επιτυχία» της ζωής τους. Εντούτοις το παιδί δικαιούται και δεύτερη ή και τρίτη ευκαιρία, αρκεί πραγματικά να μπορεί και να θέλει να διαβάσει περισσότερο. Μπορεί δηλαδή να  ξαναδοκιμάσει την τύχη του.

Παράλληλα όμως, γονείς και παιδιά πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι σε πολλές περιπτώσεις ζητάμε από τον εαυτό μας - ή ζητούν οι γονείς από το παιδί τους - κάτι που είναι αντικειμενικά αδύνατο. Το παιδί ίσως αποκλείεται να προχωρήσει άλλο στις σπουδές του είτε επειδή δεν έχει τις αντικειμενικές δυνατότητες είτε επειδή είναι αποφασισμένο να μην επενδύσει καμία προσπάθεια προς την κατεύθυνση που επιθυμούν οι γονείς. 

Πως νιώθουν οι έφηβοι

• Όπως και να έχει, η αποτυχία είναι «βαριά κουβέντα» για μικρούς και μεγάλους. Ουσιαστικά σαν λέξη αλλά και σαν ουσία δίνει  μια αίσθηση  ανεπάρκειας και το 18χρονο αγόρι ή κορίτσι αισθάνεται – ακόμα κι όταν δεν το ομολογεί - ότι «αφού απέτυχε να μπει στο Πανεπιστήμιο, δεν αξίζει τίποτε».
• Ακόμα και τα παιδιά που «μένουν απ’  έξω» επειδή δεν διάβαζαν και ξέρουν πολύ καλά ότι εκείνα ευθύνονται για τη μη εισαγωγή τους, αισθάνονται ότι είναι ανάξια επειδή ακριβώς δεν κατάφεραν να «στριμώξουν» τον εαυτό τους ώστε  να διαβάσει αρκετά.
• Εξίσου ανάξια νιώθουν και τα παιδιά που προσπάθησαν όσο μπορούσαν, μα δεν τα κατάφεραν.
• Αίσθηση μη ικανοποίησης διαποτίζει και την ψυχή των παιδιών που δεν πέρασαν στη σχολή που ονειρεύονταν αλλά σε μία που δεν τα συγκινεί καθόλου.

Πρέπει να ξαναπροσπαθήσουν ή να αρκεστούν σε αυτήν «και να τελειώνουν»; Τα παιδιά νιώθουν σαν χαμένα μπροστά σε τόσο μεγάλες αποφάσεις.

Tι είναι καλό να κάνουν οι γονείς:

 Να μην κριτικάρουν το παιδί

• Αν το παιδί επιθυμεί να κάνει μια δεύτερη προσπάθεια και «να το παλέψει» για να μπει στη σχολή που το ενδιαφέρει,  τότε καλό είναι αυτή η ευκαιρία να του δοθεί.
• Αν όμως είναι ήδη η δεύτερη χρονιά που δίνει και οι γονείς θεωρούν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να περάσει πουθενά ούτε του χρόνου (είτε επειδή δεν διαβάζει είτε επειδή απλώς δεν μπορεί να αντεπεξέλθει), τότε θα πρέπει να γίνει μια στροφή προς πιο ρεαλιστικές  προτάσεις.
• Οι γονείς πρέπει να πείσουν το παιδί ότι στη ζωή υπάρχουν αρκετές επιλογές πέραν μιας ανωτάτης ή ανώτερης σχολής.
• Οι επιλογές αυτές μπορεί να φαντάζουν τώρα σαν «έσχατη λύση» ή «λύση ανάγκης», όμως η εκτίμηση αυτή είναι υποκειμενική. Γονείς και παιδί θα πρέπει όχι μόνο να κάνουν ρεαλιστικές επιλογές, αλλά και να τις δουν όσο πιο θετικά γίνεται.
• Αν το παιδί απέτυχε επειδή δεν προσπάθησε, οι γονείς θα πρέπει να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή του, γιατί κατά βάθος ξέρει και το ίδιο  πολύ καλά το λάθος του και αισθάνεται ήδη αρκετά άσχημα. Καλό είναι αν επιθυμεί να προσπαθήσει άλλη μια φορά, όμως τώρα  «στα σοβαρά», οι γονείς θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν ότι θα είναι η τελευταία ευκαιρία και ότι τα περιθώρια στενεύουν.
• Αν το παιδί προτιμά να περιοριστεί σε μια λιγότερο απαιτητική ειδικότητα, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι ακόμα και για τις επιλογές  «δεύτερης κατηγορίας» απαιτείται μια μίνιμουμ προσπάθεια που θα πρέπει οπωσδήποτε να την καταβάλει.
• Οι γονείς, όσο και αν πικραίνονται που το παιδί τους δεν μπήκε σε καμία σχολή επειδή «τεμπέλιαζε», πρέπει να θυμούνται ότι έχουν απέναντί τους ένα νεαρό ή νεαρή στη μετεφηβική ηλικία των 18-20 ετών και ότι καλό είναι σε αυτή την ακόμα ευαίσθητη ηλικία, να μην βιαστούν να βάλουν στο παιδί τους  την ταμπέλα του «αποτυχημένου» ή της «αποτυχημένης». Ακόμα κι αν ένα παιδί είναι «τεμπέλικο» στο διάβασμα και ήταν φυσικό να μην περάσει σε καμία σχολή, δεν παύει να είναι μια προσωπικότητα που έχει τα προτερήματά της και που αξίζει το σεβασμό των γονιών και όλων των άλλων για τα  θετικά της στοιχεία. Οι γονείς πρέπει να βοηθήσουν το παιδί ψυχολογικά ώστε  να πιστέψει στον εαυτό του και στα θετικά του χαρακτηριστικά, να στηριχτεί ακριβώς σε αυτά και να προχωρήσει στο επόμενο βήμα της ζωής, που είναι η κοινωνική  επιβίωσή του. Θα πρέπει να αναρωτηθούν και οι γονείς, αλλά και το ίδιο το παιδί, ποια είναι τα κίνητρά του στη ζωή. Ας αναζητήσουν με το παιδί κάποιους τομείς που θα του διασφαλίζουν μελλοντικά όχι μόνον την οικονομική επιβίωση, αλλά και κάποια στοιχειώδη ικανοποίηση.

Η ευτυχία δεν κατακτάται από την επιτυχία στο πανεπιστήμιο. Δεν υπάρχουν κανόνες ούτε κάτι σίγουρο. Άρα ο πιο σημαντικός στόχος είναι οι νέοι να μάθουν να αναγνωρίζουν τις αλήθειες τους.

 της Καππάτου Α. ψυχολόγου – παιδοψυχολόγου